دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: انباشتگی فلزات سنگین که در اثر فاضلاب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی به‌وجود می‌آیند معمولاً در مقابل تصفیه شیمیایی مقاوم می‌باشند. این‌گونه فلزات به‌راحتی می‌توانند باعث آلودگی زیست محیطی آبزیان به‌خصوص میگوها شوند که یکی از مهم‌ترین زنجیره غذایی انسان‌ها محسوب می‌شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیوم، روی، مس و جیوه در میگوهای دریایی و پرورشی آب‌های سواحل استان بوشهر (خلیج‌فارس) بوده است. مواد و روش‌ها: میگوهای دریایی از سه ناحیه از سواحل استان صید و جمع‌آوری گردید. همچنین میگوهای پرورشی از 3 گونه سفید هندی (Ferropenaeus indicus)، ببری سبز (Penaeus semisulcatus) و پا سفید (Litopenaeus vannamei) انتخاب گردید. پس از شستشو، بافت خوراکی میگو جداسازی، تعیین وزن و در فور با دمای 70 درجه سانتی‌گراد خشک گردید، سپس به‌صورت پودر در آمده و در کوره با درجه حرارت 550 درجه سانتی‌گراد به خاکستر سفید تبدیل شدند. مقادیر فلزات سنگین سرب، کادمیوم، جیوه، مس و روی توسط دستگاه جذب اتمی شعله‌ای تعیین مقدار گردیدند. یافته‌ها: میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، کادمیوم، مس و روی در میگوهای دریایی مورد بررسی به‌ترتیب 38/2، 27/9، 44/0، 34/1 قسمت در میلیون و جیوه 8/2 قسمت در میلیارد تعیین گردید. همچنین میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، کادمیوم، مس و روی در میگوهای پرورشی به‌ترتیب 3، 8/9، 42/37 و 0/1 قسمت در میلیون و جیوه 7/2 قسمت در میلیارد محاسبه شد. اختلاف چندانی در مقادیر فلزات سنگین بین دو گروه دریایی و پرورشی مشاهده نگردید. مقادیر مجاز با استاندارد ملی ایران برای فلزات سرب، کادمیوم، مس و روی به‌ترتیب 1، 1/0، 20 و 50 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن‌تر بافت میگو و در مورد جیوه 500 میکروگرم در کیلوگرم وزن‌تر بافت میگو می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج این بررسی نشان داد که غلظت فلزات سنگین روی، مس و جیوه از استانداردهای گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) کمتر بوده و نگران کننده نمی‌باشد. هر چند میانگین غلظت فلزات سرب و کادمیوم در هر دو نوع دریایی و پرورشی از حداکثر مجاز برای مصارف انسانی بالاتر بوده و نیاز به بررسی و حساسیت بیشتری دارد. نتایج این مطالعه پیشنهاد می‌کند که اقدامات لازم جهت پیشگیری از آلودگی آب‌های سواحل دریای بوشهر توسط مقامات مسئول صورت پذیرد.