دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: امروزه از ترکیبات خالص گیاهان علیه میکروب‌ها و سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. هدف از این مطالعه اندازه‌گیری و مقایسه سمیت سلولی و خاصیت ضد سرطانی دو گونه دافنه، بتولین و بتولینیک اسید با استفاده از آزمون­های کشندگی میگوی آب شور Artemia urmiana و دفع رنگ تریپان بلو بود.

مواد و روش‌ها: این مطالعه به صورت طرح آزمایشی انجام گرفت. تعداد10⁶ سلول از سلول­های سرطانی رده K562 وMCF-7 در سه تکرار در ظروف کشت سلولی حاوی محیط کشت ریخته و به مدت 24 ساعت انکوبه شدند و با رقت­های مختلف از عصاره گیاهی و مواد خالص برای 24 ساعت تیمار گردیدند. میزان تکثیر و بقای سلولی با تست دفع رنگ تریپان بلو تعیین گردید. تفریخ لارو با استفاده از سیست خریداری شده از پژوهشکده آرتمیای ارومیه، دانشگاه ارومیه برای ارزیابی سمیت سلولی انجام گرفت. لاروهای زنده میگو در مجاورت غلظت­های مختلف عصاره قرار گرفتند و تعداد لاروهای زنده و مرده پس از 24 ساعت شمارش شدند و بر اساس این داده­ها میزان کشندگی 50 درصد هر عصاره تیمار ارزیابی شد.داده ها با آنالیز واریانس و پروبیت تجزیه وتحلیل شدند.

یافته‌ها: میزان مهار کنندگی 50 درصد تکثیر ترکیب بتولین و بتولینیک اسید به‌ترتیب در سلول­های سرطانی رده K562 (21/1±8/ 5 نانو مولار و 67/0±2/12 نانو مولار)، رده MCF-7 (11/1±04/18 نانو مولار و 37/0±47/21 نانو مولار) اندازه‌گیری شد. عصاره هیدرواتانولی دافنه ماکروناتا و دافنه الوئیده اثر کشندگی قوی بر میگوی آب شور داشتند به طوری که دوز کشندگی 50 درصد آن‌ها به‌ترتیب 16/0±01/2 میلی‌گرم وزن خشک بر میلی‌لیتر و 88/0±37/2 میلی‌گرم وزن خشک بر میلی‌لیتر بود. در هر دو آزمایش، میزان تأثیر مواد گیاهی رابطه مستقیمی با غلظت آن‌ها داشت. (05/0>P).

نتیجه‌گیری: مطابق نتایج، در بین چهار نوع تیمار اعمال شده بتولین و دافنه ماکروناتا مؤثرین‌ترین مواد گیاهی می­باشند. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که گیاه دافنه ماکروناتا حاوی ترکیبات سمی و ضد سرطان بیشتری از دافنه الوئیده است.