دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: یکی از ماهیان زهرآگین خلیج‌فارس نوعی سنگ ماهی به نام فریاله خال سیاه (Pseudosynanceia melanostigma) است که شناخت بسیار کمی از آن وجود دارد. این ماهی در بسترهای گلی مناطق کم عمق زیست می‌نماید و بر روی بدن سنگ مانند خود دارای خارهایی مجهز به غده‌های زهرآگین است. مسمومیت بیشتر در اثر تماس ناخواسته افراد با آن رخ داده و زهر پروتئینی این ماهی با خار به داخل پوست تزریق می‌گردد. در اثر ورود زهر به بدن علایم و نشانه‌های گوناگونی بروز می‌نمایند که شدت آن‌ها به میزان زهر وارد شده به بدن بستگی دارد. هدف از این بررسی شناخت پاره‌ای از اثرات فارماکولوژیک زهر خام این ماهی جهت پژوهش‌های آتی می‌باشد. مواد و روش‌ها: تعداد 18 سر موش صحرایی در سه گروه کنترل و نیز دوم و سوم با تزریق وریدی زهر خام فریاله ماهی به‌ترتیب به میزان یک دوم و یک سوم متوسط دوز کشنده قرار داده شدند و سطح سرمی آنزیم‌های کراتین فسفوکیناز، لاکتات دهیدروژناز، گلوتامات- اگزالواستات ترانس آمیناز، گاماگلوتامیل ترانس پپتیداز، فسفاتاز قلیایی و آمیلاز، الکترولیت‌های سرم شامل سدیم، پتاسیم و کلسیم و نیز شمارش کامل سلول‌های خونی اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: سطح سرمی آنزیم‌های مورد بررسی و نیز سطح پتاسیم، کلسیم و شمارش گلبول‌های سفید خون در گروهی از موش‌های صحرایی که مورد تزریق زهر خام فریاله ماهی قرار گرفته بودند در مقایسه با گروه کنترل افزایش چشمگیری یافته ولی (001/0>P) سطح هموگلوبین و شمارش گلبول‌های قرمز خون و نیز سطح سدیم سرمی کاهش معنی‌داری را نشان دادند (001/0>P). نتیجه‌گیری: افزایش سطح سرمی آنزیم‌های کبدی- ماهیچه‌ای و نیز کاهش سطح هموگلوبین خون می‌تواند نشانگر وجود احتمالی رابدومیولیز و همولیز و هپاتوتوکسیسیتی سم فریاله ماهی باشند که بررسی‌های پاتولوژیک و بافتی برای بررسی آسیب‌های حاصله در این سیستم‌ها پیشنهاد می‌شود.