دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

خیار دریایی، یکی از مهم‌ترین انواع خارپوستان، متعلق به رده خیارسانان می‌باشد. برخی از فعالیت‏های بیولوژیکی شناخته شد‏ه‏ آن‌ها شامل اثرات ضد‏ سرطانی، ضد ‏انعقاد، ضد ‏فشار‏خون، ضد ‏التهاب، ضد‏میکروبی، آنتی‏اکسیدانی، ضد ‏تصلب شرائین، ضد ‏توموری و تسریع در بهبود زخم می‏باشد. حضور ترکیباتی چون ساپونین‏ها، کندرویتین سولفات، گلوکزآمینوگلیکان، پلی‏ساکاریدهای سولفاته، گلیکوپروتئین، گلیکواسفنگولیپیدها و اسید‏های چرب ضروری، منشاء وجود چنین خواص زیستی در آن‌ها است. ساپونین‌ها که به منظور سازگاری با شرایط محیطی تولید می‌گردند؛ به عنوان متابولیت‌های ثانویه عمده این خانواده شناخته می‌شوند. این ترکیبات فعال دارای خواص زیستی متفاوتی نظیر همولیزکنندگی، ضدتوموری، ضد التهابی، ضد باکتری، ضد ویروسی، ایکتیوتوکسیکی، سیتواستاتیکی، آنتی‏آنژیونیکی، آنتی نئوپلاستی و کاهندگی اسیداوریک می‌باشند. خیار دریایی، دارای ارزش اقتصادی بالایی بوده و از قدیم در شرق آسیا، به‌صورت سنتی، برای معالجه ضعف، ناتوانی جنسی، ناتوانی در اثر پیری، یبوست ناشی از خشکی روده و بی‌اختیاری ادراری، آسم، فشارخون بالا، روماتیسم و آنمی استفاده می گردیده است. توکسین‌های به‌دست آمده از خیار دریایی، دارای خواص ضد ویروسی، ضد تومور، ضدسرطان و ضد بارداری هستند. بر اساس تحقیقات موجود، عصاره آبی و ترکیباتی با وزن مولکولی بالا از خیارهای دریایی، ممکن است از طریق القاء آپوپتوزیس، باعث مهار فعالیت توموری گردند. خیار دریایی به دلیل درصد بالای پروتئین و عدم کلسترول، در زمره مواد غذایی نیروبخش قرار می‌گیرد. به دلیل وجود گونه‌های مختلف خیار دریایی در خلیج‌فارس و دریای عمان، شناسایی ترکیبات موجود و بررسی خواص زیستی در گونه‌های این جانداران دریایی، در این مناطق، به دانش‌پژوهان پیشنهاد می‌گردد.