دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: کاربرد وسایل تولیدکننده امواج الکترومغناطیس در جوامع امروز در زندگی روزمره رو به افزایش گذارده است و اثرات احتمالی این امواج حتی با شدت های پایین بر اندام های بدن مورد توجه محققین می باشد، لذا تأثیر این امواج بر تغییرات دیواره عضلانی و حفرات قلب که گزارشی در مورد آن یافت نشد، مورد توجه تحقیق حاضر قرار گرفت. مواد و روش‌ها: تعداد 24 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار به چهار گروه آزمایش, یک گروه کنترل و یک گروه شاهد (در هر گروه 4 حیوان) تقسیم شدند. در گروه‎های آزمایش 2 شدت مختلف 1/2 میلی تسلا و 3/4 میلی تسلا از میدان الکترومغناطیس در نظر گرفته شد و در هر شدت میدان، یک گروه 15 روز مداوم و گروه دیگر 6 روز مداوم در معرض امواج الکترومغناطیس قرار گرفت. گروه شاهد با زمان مساوی با گروه های آزمایش ولی در میدان خاموش قرار گرفت وبر روی گروه کنترل هیچ عملیاتی صورت نگرفت. بعد از اتمام مدت قرارگیری، قلب حیوان خارج و مقاطع سریال بافتی به ضخامت 7 میکرومتر تهیه و رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین انجام شد. در هر گروه حجم کل قلب، دیواره عضلانی و حفره بطن راست و بطن چپ و دیواره بین بطنی با استفاده از روش کاوالیه محاسبه گردید و خطای مؤثر استریولوژیک بدست آمد. یافته‌ها: نتایج مؤید عدم وجود اختلاف معنی دار بین گروه های 15 روز در معرض امواج الکترومغناطیس با گروه کنترل می‎باشد. ولی در گروه 6 روز در معرض امواج الکترومغناطیس با شدت 1/2 میلی تسلا، حجم دیواره عضلانی هر دو بطن کاهش معنی دار داشته و در گروه 6 روز با شدت 3/4 میلی تسلا، حجم دیواره بین بطنی افزایش معنی دار نشان می دهد. نتیجه گیری: امواج الکترومغناطیس با شدت پایین و بصورت کوتاه مدت، احتمالاً با ایجاد رادیکال های آزاد بر رشد و یا خون رسانی عضلات قلب مؤثرند ولی افزایش طول مدت زمان قرارگیری در معرض میدان اثرات برگشت پذیر به حالت قبل از قرارگیری در میدان را پدید می آورد که احتمالاً ناشی از تعامل بین سیستم اعصاب و قلب و عروق می باشد.