TY - JOUR T1 - Phlebotomy (Venesection) in Traditional Medicine of Iran; (Case Study: Gonabad) TT - فصد (رگ‌زنی) در پزشکی سنتی ایران؛ (مطالعه موردی: گناباد) JF - ISMJ JO - ISMJ VL - 22 IS - 0 UR - http://ismj.bpums.ac.ir/article-1-1061-fa.html Y1 - 2019 SP - 0 EP - 0 KW - Medicine- folk KW - Phlebotomy (Venesection) KW - illness N2 - زمینه: در پزشکی سنتی علاوه بر حجامت و بادکش، شیوۀ درمانی و پیشگیری دیگری وجود دارد که از قدیم از آن استفاده می‌شده است، اما امروزه کمتر به کار می‌رود و نام آن برای اغلب افراد ناآشناست. این شیوۀ درمانی سنتی در پزشکی مردمی «فصد» نام دارد. در شهرستان گناباد علاوه بر اصطلاح «فصد» به آن «رگ زدن» هم می‌گویند. هدف از این پژوهش شناسایی شیوۀ درمان دردها و آلام بیمارانی است که به قصد بهبود بیماری‌های جسمی و روحی عمل رگ‌زنی را انجام می‌دهند. مواد و روش‌ها: داده‌های تحقیق حاضر نتیجۀ مطالعات میدانی نگارنده، پژوهش‌های انسان‌شناختی و مبتنی بر کار میدانی (تکنیک مصاحبۀ عمیق و مشاهده با درمانگر بومی یا «رگ‌زن» در شهرستان گناباد) است؛ برای گردآوری این داده‌ها از همۀ روش‌های تحقیق میدانی، اسنادی و کتابخانه‌ای بهره گرفته شده است. درمانگران محلی به واسطۀ تجربه‌ای که از نیاکانشان فراگرفته‌اند، در انجام این شیوۀ درمانی متبحّرند. مصاحبه با غلامرضا حاجیان، یکی از این درمانگران به‌عنوان فرد آگاه بومی یکی از این روش‌ها بوده است. یافته‌ها: نواحی مختلفی از بدن در عمل رگ‌زنی برای بهبود و درمان دردهای گوناگون به‌عنوان موضع «فصد» شناخته می‌شوند. معمولاً فصد رگ‌های نواحی مختلف بدن همچون گردن، پیشانی، پشت زانو و زیر زانو یا به‌اصطلاح محلی («کاسه‌چه») برای التیام دردهای مختلفی از جمله درد بواسیر، درد کمر، واریس، پرفشاری خون و برای درمان برخی نازایی‌ها به کار می‌برند. دردهایی همچون کمر درد، پا درد، نقرس، میگرن، زردی چشم، ناتوانی جنسی مردان، نامنظم بودن عادت ماهیانۀ زنانه، نفس‌ تنگی،‌ قولنج زنان، لُک شدن زبان «لُک» (Lok) یا به اصطلاح «سِقل» (Seghl) از جمله این بیماری‌ها هستند. رگ ‌زن مورد مشاهده رعایت مسائل بهداشتی را نیز مدّنظر داشت و برای ضدعفونی کردن نیشتر از پیاز استفاده می‌کرد. نتیجه‌گیری: شیوۀ درمانی «فصد» همچنان در شهرستان گناباد رایج و مرسوم است. بیماران زیادی از اقصا نقاط خراسان و حتی ایران نیز این نوع درمان را تجربه می‌کنند. پژوهش پیرامون این روش درمانی در سایر نقاط ایران می‌تواند آغازگر راهی برای کشف روش‌های جدید در عرصه درمان برخی بیماری‌ها باشد. M3 ER -