دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: شیوع مجدد مالاریا در دو دهه گذشته در مناطقی از شمال و شمال غرب کشور که از نظر اپیدمیولوژی جزء مناطق پاک کشور محسوب می‌شود،‌ لزوم تهیه اطلاعات پایه و به روز را در ارتباط با ناقلین مالاریا آشکارتر کرد. کنترل ناقلین یکی از راه‌بردهای اساسی در کنترل اپیدمی‎ها می‌باشد. در این تحقیق ترکیب گونه‌ای و فعالیت ماهانه لارو آنوفلینی در انواع زیستگاه‌های لاروی در استان قم بررسی گردیده است. مواد و روش‌ها: این بررسی به‌روش توصیفی- مقطعی، در هر پنج بخش از تقسیمات جغرافیایی استان قم در طول سال 1389 انجام شد. نمونه‌برداری‌ها به‌روش ملاقه‌زنی، هر 15 روز یکبار از انواع زیستگاه طبیعی و مصنوعی از اردیبهشت‌ماه لغایت آبان‌ماه،‌ طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت انجام گردید. لاروهای صید شده در داخل محلول لاکتوفنل نگهداری و در آزمایشگاه با استفاده از محلول لیکیدوفور از آنها لام میکروسکوپی تهیه گردید و با استفاده از کلیدهای معتبر تا سطح گونه تعیین هویت شدند. یافته‌ها: در کل، 289 نمونه لارو آنوفل از زیستگاه‌های مختلف در بخش‌های مختلف استان قم به‌دست آمد که متعلق به دو زیر جنس Anopheles و Cellia و مشتمل بر چهارگونه marteri (Ano)An، claviger (Ano)An، superpictus (Cel)An و turkhudi (Cel)An جمع‌آوری و شناسایی شدند. گونه‌های claviger (Ano)An، marteri (Ano)An و turkhudi (Cel)An برای اولین‌بار از این استان گزارش می‌گردد. گونه غالب در زیستگاه لاروی استان قم claviger (Ano)An بوده و در انواع لانه‎های لاروی این استان یافت شد. اوج فعالیت گونه اخیر در اواخر تیر و اوایل مرداد و فعالیت فصلی آن از نیمه دوم اردیبهشت تا اواخر مهرماه ادامه دارد. نتیجه‌گیری: superpictus (Cel)An که در نقاط مختلف جهان و ایران ناقل مالاریا بوده؛ پس از claviger (Ano)An گونه غالب منطقه می‌باشد از خصوصیات گونه نخست، دارا بودن پتانسیل بالای انتقال و امکان برقراری سیکل انتقال با وفور کم می‌باشد. همچنین آنوفل کلاویژر نیز پتانسیل انتقال دارد و در بخش خلجستان به وفور صید گردید. انجام مطالعات اختصاصی نظیر تعیین عادات خون‌خواری و استراحت و میزبان ترجیحی پشه‌های بالغ در این منطقه پیشنهاد می‌شود.