دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: فلزات سنگین غیرقابل تجزیه موجود در آب‌ها، در ماهی به‌عنوان یکی از زنجیره‌های غذایی انسان تجمع می‌یابند. در این مطالعه، ضریب انباشتگی زیستی (BCF) فلزات سنگین کروم و کادمیوم در ماهی فلس‌دار کپور معمولی (C. carpio) و بدون فلس گربه‌ماهی راه‌راه (P. hypophthalmus) در بافت‌های کبد، پوست، آبشش، عضله و فلس تعیین و با هم مقایسه شدند. مواد و روش‌ها: ابتدا غلظت کشنده کروم و کادمیوم طی زمان 96 ساعت (LC50-96 h) برای هر گونه ماهی تعیین و سپس ماهیان به‌مدت 15 روز در معرض 1/0 غلظت‌های کشنده قرار گرفتند. پس از آماده‌سازی و هضم شیمیایی نمونه‌های بافت‌ها، مقادیر فلزات توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری گردید. یافته‌ها: انباشتگی کل کروم و کادمیوم در بافت‌های گربه‌ماهی به‌ترتیب 6/ 15±11/2286 و 39/9±73/360 و در کپور 15/24±71/734 و 66/13±67/725 میکروگرم در گرم وزن خشک برآورد شد. باقیمانده فلزات در آب تیمارهای گربه‌ماهی به‌ترتیب 02/0±059/0 و 0017/0±0036/0 و کپور 03/0±1/0 و 023/0±0412/0 میلی‌گرم بر لیتر بود. در گربه‌ماهی راه‌راه، بیشترین BCF کادمیوم در کبد و بعد در عضله > آبشش > پوست یافت شد. BCF کادمیوم در کپور به‌صورت کبد > پوست > آبشش > فلس > عضله، و BCF کروم به‌صورت آبشش > کبد > پوست > فلس > عضله، و در گربه‌ماهی با ترتیب کبد > عضله > پوست > آبشش برآورد گردید. نتیجه‌گیری: مقادیر کم کادمیوم و کروم با BCF بالا به‌ویژه در عضله ماهیان بدون فلس (گربه ماهی) سلامتی مصرف کننده را تهدید می‌کنند.