دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: ظهور سویه‏هایی که تولید آنزیم‏های بتالاکتاماز وسیع‏الطیف (ESBLs) می‏کنند در خانواده انتروباکتریاسیه هم‏اکنون به عنوان یک مشکل عمده در بیماران بستری مطرح است. هدف این مطالعه بررسی گسترش سویه‏های مقاوم به چنددارو تولیدکننده آنزیم‏های بتالاکتاماز وسیع‏الطیف (ESBLs) در انتروباکتریاسیه‏های جداشده از خون بیماران با استفاده از سیستم اتوماتیک BACTEC 9240 در جنوب ایران است. 

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی 4825 نمونه خون بیماران مشکوک به باکتریمی بستری در بیمارستان‏های شهر شیراز گرفته شد و وارد شیشه‏های محیط کشت خون سیستم اتوماتیک BACTEC گردید. نمونه‏های کشت خون مثبت از دستگاه خارج و بر روی محیط‌های معمول میکروب‌شناسی شامل محیط‌های بلاد آگار، شکلات آگار و مک‏کانکی آگار کشت انجام شد. با استفاده از تست‏های بیوشیمیایی تعبیه شده در سیستم API 20E اختصاصی انتروباکتریاسیه‌ها مورد شناسایی نهایی قرار گرفتند. پروفایل مقاومت آنتی‏بیوتیکی با استفاده از روش استاندارد دیسک دیفیوژن بر اساس استاندارهای CLSI انجام شد. شناسایی سویه‏های تولیدکننده ESBL با استفاده از تست فنوتیپی DDST بر اساس استاندارد ارائه شده توسط (2013)CLSI  انجام پذیرفت. 

یافته ‏ها: از کل 4825 نمونه‏ خون ارسال شده 1145 کشت خون (24 درصد) از نظر رشد میکروارگانیسم مثبت بودند که از بین موارد مثبت 248 ارگانیسم (5/21 درصد) متعلق به خانواده انتروباکتریاسیه بودند. در خانواده انتروباکتریاسیه به ترتیب اشریشیاکلی (5/46 درصد)، کلبسیلا (28 درصد) و انتروباکتر (5/13 درصد) شایع‏ترین جنس‏های ایزوله‏شده بودند. در بین انتروباکتریاسیه‏های جداشده بهترین پاسخ به آنتی‏بیوتیک آمپی‏سیلین در سالمونلا مشاهده شد. باکتری اشریشیاکلی شایع‏ترین ارگانیسم تولیدکننده آنزیم‏های بتالاکتاماز وسیع‏الطیف در این خانواده بود به طوری‌که 58 درصد ایزوله‏های این باکتری ESBL مثبت بودند. به ترتیب داروهای پلی‏میکسین B، کلیستین و ایمی‏پنم آنتی‏بیوتیک‏هایی بودند که بیشترین کارآیی را بر علیه سویه‏های ESBL مثبت کلبسیلا داشتند. ایزوله‏های ESBL مثبت انتروباکتر کمترین مقاومت را به ایمی‏پنم (7/7 درصد) نشان دادند. همه ایزوله‏های ESBL مثبت سراشیا به کلرامفنیکل، کوتریموکسازول و ایمی‏پنم حساس بودند.

نتیجه‏ گیری: نتایج نشان داد متأسفانه داروهای بتالاکتام جهت درمان بیش از 40 درصد باکتریمی‏های ناشی از اشریشیاکلی و کلبسیلا و 39 درصد باکتریمی‏های ناشی از انتروباکتر که جزء شایع‏ترین ارگانیسم‏های ایجادکننده عفونت در بیمارستان می‏باشند کارآیی ندارند. خطر گسترش مقاومت‏های چنددارویی روز به روز در حال افزایش است و هشدار جدی در درمان بیماران در ایران است.