دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

زمینه: امروزه مصرف قلیان در بزرگسالان جوامع آسیایی به‌ویژه خاورمیانه و کشورهای عربی رواج فراوان یافته است. هدف پژوهش حاضر تعیین وضعیت وابستگی به نیکوتین و الگوی دموگرافیک مرتبط با آن در زنان مصرف کننده قلیان در شهر بوشهر می‌باشد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی می‌باشد که تعداد 430 زن مصرف کننده قلیان ساکن شهر بوشهر به روش نمونه‌گیری در دسترس و گلوله برفی مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد وابستگی به نیکوتین و پرسشنامه ویژگی‌های دموگرافیک بود. پس از جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار آماری SPSS ویرایش 20 و با استفاده از آزمون‌های آماری مناسب انجام شد. یافته‌ها: در این مطالعه، 3/43 درصد (186 نفر) از زنان مصرف کننده قلیان وابستگی متوسط به نیکوتین داشتند. میانگین و انحراف معیار نمره کلی رفتار وابستگی به نیکوتین 63/12±71/40 بود. میزان تحصیلات شرکت کنندگان (004/0P=) و همسرانشان (003/0P=)، شغل شرکت کنندگان (015/0P=) و همسرانشان (043/0P=)، سابقه مصرف قلیان (000/0P=)، قصد ترک (021/0P=) و نوع تنباکوی مصرفی (003/0P=)، با شدت وابستگی به نیکوتین ارتباط داشتند. یافته‌های رگرسیون رتبه‌ای با تابع ربط لجیت نشان داد که میزان تحصیلات همسر، سن شروع مصرف قلیان و قصد ترک قلیان تبیین کننده وابستگی به نیکوتین بودند. نتیجه‌گیری: وابستگی به نیکوتین در تقریباً نیمی از زنان مصرف کننده قلیان در سطح متوسط بوده و طراحی مداخلات آموزشی ضروری است تا برای افراد طبقه اقتصادی- اجتماعی پایین به‌ویژه در سنین نوجوانی و جوانی که هنوز رفتار نهادینه نشده صورت گیرد. همچنین برای افرادی که قصد ترک قلیان ندارند ابتدا باید از طریق فرایند توانمندسازی شرایط را برای ترک آن‌ها مهیا نموده و سپس آن‌ها را تشویق به ترک قلیان نمود.